Tjoel
Ook: tsjoel. (1) Visnet dat de vaart overspant en langs de bodem wordt voortgesleep. (2) Net dat voor de sluis in de bodem wordt vastgezet.
Tjetten
Verven.
Tjalk
Oudnederlands jacht met plat vlak, zijzwaarden en een gaffelgetuigde mast. Vlakke, brede bodem met ronde kim, flauw gebogen voorsteven, rechte vlakke zijden en fraaie rondingen voor en achter. Heeft een draagvermogen van ongeveer 30 tot 70 ton en werd vroeger veel gebruikt als beurt- of vrachtschip. Zie afb. 48.
Tjotterzeil
Dit komen we tegen op sommige kleine en vele ronde- en platbodemjachten. Het zeil heeft een losse broek en is slechts met de schoothoorn achter op de giek bevestigd. De gaffel is kort en doorgaans gebogen.
Tjotter
Prachtig rondebodemjachtje van nog geen vijf meter lengte, met een flink tuig. Daardoor moet het schip een behoorlijke breedte hebben. Heeft een breed roer met een flinke hak. Meestal zonder berghouten. Licht gebogen vlak en zijden. Gevoelig scheepje. Zie afb. 49.
Toppen
Het in verticale richting naar de wind stellen van de ra. Zie ook Brassen en Lummel.
Topmast
Steng
Toplicht
Wit licht dat zichtbaar is over een boog van de horizon van 225E, van recht vooruit tot 22,5 graden achterlijker dan dwars naar beide zijden van het vaartuig. Het wordt gevoerd aan of voor de mast en ten minste 1 meter hoger dan de boordlichten. Zie ook Bakboordlicht, Boordlichten, Heklicht, Navigatielichten en Stuurboordlicht.
Topjijn
Toppenend
Topclimber
Apparaat om zonder hulp veilig in de mast te kunnen klimmen. Het bestaat uit een zitplank met veiligheidsbanden, voetlussen en twee klimeenheden boven elkaar.
Topcat K1
Trailerbare polyester rondspant catamaran. L.O.A. 5,50 m., breedte 2,50 m., zeiloppervlak 22,30 m².
Topbocht
Bocht in de masttop.
Top en takel
`Voor top en takel varen` betekent dat er geen stukje zeil meer bijstaat. De enige voortgang wordt veroorzaakt door de windvang van de mast en de romp. Er staat wel iemand aan het roer. Zie ook Kaal liggen.
Top
(1) Bovenhoek van een zeil. (2) Top van een mast, bijvoorbeeld voortop, grote top of kruistop.
Toom
Rijke visgrond.
Tonnetje
Ruitvormige holle schalm tussen de voorloop en de lijn van een patentlog.
Tonnenmaat
Ook: tonnage. De inhoudsmaat van een schip uitgedrukt in brutoregisterton of gross tonnage. Onder nettotonnenmaat verstaat men de brutotonnenmaat verminderd met de inhoud van het schip dat in gebruik is voor voortstuwing, bemanningsverblijven enzovoort.
Tonnagedek
Ook: meetdek. Dek vanwaaraf de tonnage wordt gemeten.
Tonnage
Tonnenmaat
Tongkang
Maleise jonk.
Ton
(1) Afbakening van een vaarwater. Blinde boei, dat wil zeggen dat er geen verlichting op dit drijflichaam aanwezig is en het alleen bij daglicht van nut is voor de scheepvaart. (2) Duizend kilo.
Tom Okker Speciaal
Gehaktbal uit blik.
Tolkompas
Gyrokompas
Tolhuisliggers
In hutjes levende Volendammer visventers.
Toggle
(1) Een dubbel scharnierend verbindingsstuk tussen wantschroef en het bevestigingspunt aan dek. De toggle voorkomt wringende krachten op de onderdelen die hij verbindt. (2) Handgreepje aan draaglus.
Toeschaken
Bijschaken
Toeken
Met hoekwantvissen. Zie afb. 22.
Toebloks
De situatie die ontstaat wanneer twee blokken geheel tegen elkaar zijn gehaald. `Kun je nog wat verder doorzetten?` `Nee, ik zit hier toebloks.`
Tochtsloot
Hoofdafvoersloot die het polderwater, aangevoerd door de zij- en kavelsloten, naar het uitwateringskanaal of de uitwateringssluis voert.
Tocht
Lijn vanaf de voorbolder naar de lierdraad van de snoekbaarssleepnetten.
Trek
Koers. `Het schip kruiste onze trek.`
Treiler
Trawler
Trefalie
Horizontale steunbalken van de beun.
Treedoft
Opstap.
Trawler
Vaartuig dat met een trawl vist en waarop vaak ook verwerking van de vis plaatsvindt. Men maakt onderscheid tussen hektrawlers en trawlers die over het zijboord vissen. De lengte van trawlers varieert nogal. Ze zijn er van 12 meter, maar ook van 90 meter.
Trawl
Zakvormig sleepnet, dat bij de bodemtrawlvisserij over de zeebodem wordt gesleept, om garnalen, platvis, rondvis en haring te vangen. Bij de pelagische trawlvisserij wordt een zwevend net gebruikt om haringachtigen te vangen. Enkele typen trawls: de boomtrawl, die geschikt is voor platvis en kabeljauw, en de veel bredere ottertrawl, die voor platvis minder geschikt is. Net als bij de zegen wordt bij het vissen met de trawl de vis achtervolgd.
Traverseren
Oversteken van stromend water door schuin tegen de stroming in te varen.
Traveller
(1) Sleetje op een rail of een overloop, meestal gebruikt om een beweeglijk bevestigingspunt voor de grootschoot te verkrijgen. (2) Ring die om een rondhout glijdt.
Trapeze
Een dunne staaldraad, bij het aangrijpingspunt van het want aan de mast bevestigd, waaraan de stuurman of fokkemaat van een open boot ver buitenboord kan hangen door zichzelf in een harnas met de voeten tegen het boord naar buiten te drukken en zijn lichaamsgewicht zo effectief mogelijk te gebruiken om de door de wind veroorzaakte helling tegen te gaan.
Transportschip
Schip voor het vervoer van personen en materieel.
Transpac
Zie Oceaanrace.
Transit
Het tijdstip van de dag waarop de zon het hoogst staat.
Trampvaart
Wilde vaart.
Trampschip
Ook: general-service ship. Vrachtzoeker; schip dat in verschillende havens op zoek is naar lading.
Tramontane
De poolster of het kompasnoorden.
Trammelantkast
Herrie-verdeelkast
Trammelant
Het deel van de vangst dat de visser bij verkoop toegeeft.
Trambotter
Botterdie de verbinding tussen Marken en het vasteland onderhield.
Trailersailer
Trailerbare boot.
Trailerbaar
Dit wil zeggen dat de boot vervoerbaar is per trailer, aan de trekhaak van de auto. De maximale breedte van de boot mag de 2,50 m. niet overschrijden, want anders mag zij niet zonder begeleiding over de weg worden vervoerd. Een boot die niet trailerbaar is moet met een dieplader worden vervoerd. Er zijn bedrijven, zoals Van de Wetering in Loosdrecht, die gespecialiseerd zijn in deze transporten.
Trailer
Oplegger achter een personenauto om een boot te transporteren, meestal op twee wielen, voorzien van een lier, waarmee de boot te water kan worden gelaten en weer op de trailer kan worden getakeld.
Trafalgar
Kaap aan de zuidwestkust van Spanje, waar de Engelse vloot onder Nelson in 1805 de Frans-Spaanse vloot vernietigde. Nelson sneuvelde daar.
Traankokerij
Werkplaats waar walvistraan wordt bereid. Een drijvende traankokerij is een walvisvaarder (moederschip) waarop de gevangen walvissen direct worden verwerkt.
Trabaccolo
Venetiaans kustvaartuig.
TR
Traffic Route . Gegevens van het schip die via de scheepsradio aan daarvoor in aanmerking komende kuststations worden verstuurd. De gegevens bevatten: Scheepsnaam en roepnaam, nationaliteit en positie. (Soms ook BRT en diepgang, aard en hoeveelheid van de lading, eerste haven van aankomst en lading, verwachte tijd van aankomst bij het loodsstation, naam van de lokale handelsagent enzovoort.) Scheveningen Radio gebruikt deze gegevens om de actuele positie van het schip door te geven aan dagbladen, ten behoeve van de scheepstijdingen. Zie ook Radio-officier.
TSS
Traffic Separation Scheme. Zie VSS.
Tsoenami
Ook: tsunami. Japans woord, dat `havengolf` betekent. Enorme golf, vaak meer dan 15 meter hoog, veroorzaakt door een aardbeving, zeebeving of vulkaanuitbarsting. In open water kan een tsoenami de vorm aannemen van verschillende golven achter elkaar, die zich met een snelheid van tientallen kilometers per uur (soms 800 kilometer per uur!) maar een amplitude van niet meer dan een meter voortbewegen, waardoor zij op de oceaan doorgaans niet worden opgemerkt door schepen. Langs de kust en in zeeëngten neemt de tsoenami echter in snelheid af, om in hoogte toe te nemen. Zodoende ontstaan golven van tientallen meters hoog, die ver landinwaarts kunnen worden geworpen en daar enorme schade aanrichten. Een tsoenami kondigt zich soms aan door een plotseling terugtrekken van het water aan de kust. Sinds 1819 is Hawaii veertig maal getroffen door een tsoenami.
Tsjektirme
Turks kustvaartuig.
Tussen water en wind
In de buurt van de waterlijnWater- en windgang.
Turnpaal
Paal waarom het stoptouw gelegd wordt.
Turnen
Afremmen van de vaart van een van de helling lopend vaartuig met het stoptouw.
Turfschip van Breda
Soort Paard van Troje. Op 5 maart 1590 wisten zeventig soldaten van prins Maurits, verborgen in een turfschip, ongemerkt de stad in te komen en de poort voor de prins te openen. Zodoende kon Breda worden heroverd op de Spanjaarden.
Turf
Psalmboek.
Turfeiker
Turfschip. Vrachtschip met strijkbare mast, uit de veengebieden. Had een onbewegerd ruim. Voerde een reezeil en stagfok.
Turbine
Krachtmachine die wordt gedreven door stromingsenergie van water of stoom. We onderscheiden water-, gas- en stoomturbines.
Tupperwareboot
Kunststof mijnenjager.
Tuitstok
Achterstok van een fuik.
Tuitsnoer
Lijn waarmee de tuit van een fuik dichtgetrokken en de fuik gespannen wordt.
Tuit
Achterste deel van een fuik.
Tuigronde
Ronde van de schipper (3) over dek om te controleren of alles zeevast zit.
Tuigje
Trommelstok met scheerhout en vleugel.
Tuigplan
Gegevens van een vrachtschip die met name belangrijk zijn bij reparaties in het buitenland.
Tuigage
Ook: takelage. Het samengesteld stelsel van rondhouten, staand- en lopend want en zeilen dat dient om het vaartuig met behulp van windkracht voort te stuwen en het te laten ankeren. Ook wordt hiertoe het tuig gerekend dat deel uitmaakt van het eigen laadgerei en de sloepen.
Tuig
Tuigage
Tuidreg
Lichte dreg.
Tui
Landvast
Tufts
Verklikkers.
Tufnolblok
Blokvan het materiaal tufnol, doorgaans gebruikt bij lichtere tuigages.
Tufnol
Kunststofprodukt, combinatie van plastic en vezels.
Tuchtwet
Wet waarin wordt geëist dat er een strafregister wordt bijgehouden en waarin de functie van de kapitein als hulpofficier van justitie wordt geregeld. Zegt in de praktijk niet veel, want ik heb mijn vrouw al tientallen keren op de bon geslingerd wegens insubordinatie en muiterij, maar de officier van justitie weigert haar achter de tralies te laten zetten. Van je collega`s moet je `t maar hebben…
Tube
Cilindervormige golfkam die wordt gevormd in snel ondieper wordend water. Gevaarlijk.
Tube
(tobbe). Oefenboot.
Tussenspant
Ook: vulspant. Spant tussen de hoofdspanten in.
Twist
Het geleidelijk dwars uitwaaieren van het zeil naar boven toe. Is nodig omdat de schijnbare wind boven ruimer invalt dan beneden.
Twenty feet Equivalent Units
TEU.
Tweeromper
Catamaran
Tweeroeier
Roeier die twee riemen hanteert.
Tweelingspinnaker
Passaatzeilen.
Tweelingfok
Passaatzeilen
Tweedekker
Schip met twee dekken.
Tweede trap
Deel van de ademhalingsautomaat dat de duiker door middel van het bijtstuk in de mond heeft en waarmee hij lucht op omgevingsdruk krijgt toegevoerd.
Tweede gang
Gang onder de berghoutsgang.
Tweede
(1) Tweede stuurman. (2) Tweede machinist. (3) Luitenant-ter-zee der tweede klasse (LTZ2).
Twee-zonder
Roeiteam van twee personen zonder stuurman-stuurvrouw. Zie ook Boordroeien.
Twaronlijnen
Aramidelijnen
Twaalfvoetsjol
Overnaads gebouwd rondspant midzwaardbootje. L.O.A. 3,66 m., breedte 1,40 m., zeiloppervlak 9,30 m².
Twaalfmijlsgrens
Grens van de territoriale wateren op twaalf mijl uit de kust.
TWS
Tegenwind van de stroom.
Tyfoon
Taifoen
Tyrrheense Zee
Deel van de Middellandse Zee dat wordt ingesloten door Corsica, Sardinië, Sicilië en de westkust van het Italiaanse vasteland. Grootste diepte: 3713 meter. U