G.T
Gross Tonnage.
HAL
Holland-Amerika Lijn, op 18 april 1873 opgericht te Rotterdam. Sinds 1989 eigendom van Carnival Cruise Lines te Seattle, USA. Vroeger zei het lagere personeel van de HAL: `Groen-wit-groen (de kleuren van de maatschappij), hard werken, weinig poen.` Zie ook Maasdam en Statendam.
Hakie van boord
Haak in het boord waar de breefok aan gepikt wordt.
Hakeblok
Stropblok waarin een kous met haak gebonden is. Dient vaak als voetblok voor de marsevallen.
Hakblok
Ook: staartblok. Blok, meestal met korvijnagel, dat voor de grootschoot en soms ook voor de fokkeschoot wordt gebruikt.
Hak
(1) Onderste deel van de achtersteven. (2) Uitstekend deel van het roer ter vergroting van het oppervlak in het water.
Hail
Praaien
Hagenaar
Soort hevelaakTypisch rivierschip uit de grote steden, dat vooral werd gebruikt voor de aanvoer van bouwmaterialen. De houten Hagenaars zijn hoekig, die van ijzer zijn rond en glad. Het tuig bestaat uit een grootzeil met rechte gaffel, fok en kluiver. De grote sleephagenaar werd vaak `hagenaar` genoemd, terwijl de kleine zeilhagenaar vaak als `hagenaartje` werd aangeduid. Zie ook afb. 17.
Hagel
Regendruppels die op grote hoogte door de wind naar koudere hoogten worden geblazen, daar bevriezen en vervolgens weer naar beneden vallen. Hagelstenen zijn zelden groter dan 1 centimeter.
Haerlem
Schip van de VOC-retourvloot dat op 25 maart 1647 strandde in de Tafelbaai, bij Kaap de Goede Hoop. Zestig man, waaronder de officieren Leendert Jansz en Nicolaas Proot, bleven achter om het schip en de goederen te bergen. Op 7 april 1652 stichtte Jan van Riebeeck er, op aandringen van Jansz en Proot, een fort, dat dienst moest gaan doen als verversings- en bevoorradingsstation voor Nederlandse schepen.
Haddock
(1) Schelvis. (2) Opvliegende ex-scheepskapitein met een uitgebreide, creatieve scheldwoordenvocabulaire, uit de strips van Kuifje.
Haas met popi
Gerecht van haas met een saus van gewone zoete stroop.
HAAS
Hollandse Algemene Atlantische Scheepvaartmaatschappij. Rederij uit Amsterdam.
Haartouw
(aartouw) (1) Ankertouw. (2) Lijn waaraan de sleepnetten gesleept worden. (3) Achterkuiltouw, de lijn tussen de achtersteven en de dwarskuil.
Haar op de dijk!
Vrouwen in aantocht!
Haaleind
Jaaglijn(2).
Haalder
De haringvissers die de vleet moeten halen.
Haal
Het inhalen van de beug. `De mannen van de haal.`
Haakvoor
Voorste man in een sloep die de boot met een haak moet afduwen of naar de wal trekken. Ook hanteert hij de landvast. De achterste man heet haakachter.
Haaktalie
Talie waarvan de beide blokken haakblokken zijn.
Haaksgronden
Twee gevaarlijke zandbanken in de Noordzee voor het zeegat van Texel, ongeveer 8 kilometer uit de kust. We onderscheiden de Noorderhaaks en de Zuiderhaaks.
Haakblok
Blokmet een haak.
Haakachter
Zie Haakvoor
Haak
Anker. `We gooien de haak erin en gaan de wal op.`
Haaiebek
Langwerpige insnijding in het doek van een kampanjetent om de hoofdtouwen van het want door te laten.
Haaf
Zakvormig visnet dat door een ronde beugel opengehouden wordt en aan een lange stok is bevestigd.
Hber
(n)Hoogte berekend.
HCC
Radiotelefonieterm. Haven Coördinatie Centrum.
Hc
Height Calculated. Hoogte berekend.
HDTP
Hoofddirectie Telecommunicatie en Post van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.
Hekstag
Achterstag.
Hekkie
Scheerhoutje waar de windvaan aan genaaid wordt.
Heklastig
Kontlastig. De boot steekt van achteren te diep in het water.
Heklicht
Wit licht dat zichtbaar is over een boog van de horizon van 135°, van recht achteruit tot 22,5 graden achterlijker dan dwars naar beide zijden van het vaartuig. Wordt doorgaans op het achterschip gevoerd, maar soms ook in de top van de mast, als onderdeel van een lantaarn waarin boordlichten, toplicht, ankerlicht en heklicht zijn gecombineerd. Zie ook Bakboordlicht, Boordlichten, Navigatielichten, Stuurboordlicht en Toplicht.
Hekbalk
Dwarsscheepse balk, horizontaal geplaatst in het achterschip.
Hekboot
De kleinste boot aan boord, die aan de hekdavits opgehesen wordt.
Hekgolf
Kielzog. V-vormig golfpatroon dat achter een snelvarende boot ontstaat.
Hekanker
Anker dat naar achteren uitstaat. Meestal het tweede anker.
Hek
Achterreling, achterpreekstoel.
Heining
Verschansing.
Heilige dagen
(1) Kale plekken in de lak- of verflaag. (2) Plekken op het touw die ongeteerd zijn gebleven.
Heft
Obstakel op de zeebodem waaraan de netten blijven haken.
Heften
Ergens achter blijven haken.
Hefschip
Drijvende bok met groot hefvermogen.
Heemskerckklasse, Van –
Type fregat (2), met als hoofdtaak de luchtverdediging op zee, met wapensystemen tegen luchtdoelen, oppervlaktedoelen en onderwaterdoelen.
Heemskerck
Jacht waarmee de Groninger Abel Tasman, samen met de fuit Zeehaen, verscheidene eilandgroepen bij Australië ontdekte en in kaart bracht.
Heel
Overhellen; slagzij maken.
Heavy water
Water dat door zeer sterke stroming of wind hevig in beweging is.
Hearringboat. Haringboot van
de Noordfriese kust. Platbodem van 7 à 10 meter, met rechte, vallende voorsteven. Voorzover mij bekend alleen gebouwd door Van Manen in Berlicum, tot 1935.
Headsman
Kapitein van een walvisvaarder.
Headwind
Tegenwind.
Heading
Voorliggende koers. Komt niet per definitie overeen met de koers over de grond. Zie ook Course.
Headfast
Boegtouw. Zie ook Landvast.
Headdip
Freestyle figuur waarbij het hoofd het water raakt.
Head of the River
De eerste officiële wedstrijd van het roeiseizoen. Lange-afstandsrace. In Engeland is dit de Boatrace, sinds 1829 gehouden door de achten van de universiteiten van Cambridge en Oxford, tussen Putney en Mortlake, op de Theems. In Nederland de race van 8 kilometer op de Amstel. Zie ook Roeisport enVarsity.
Hijs
(1) Voorlijk van een zeil. (2) Stokzijde van een vlag.
Hijgen
Het werken van het langsverband bij het stampen van het schip.
Hijgspanning
Spanning die ontstaat in het voorschip, wanneer het schip met de kop tegen de zee in vaart.
Highfield lever
Bakstaghefboom.
High Modulus Polyethyleenlijn
(HMPE). Ook: Dyneema of Spectra. Lijn die nauwelijks rekt en zeer sterk is (tienmaal zo sterk als staal). Nadeel: het is lastig te splitsen.
High Aspect Ratio
Lang en smal, bijvoorbeeld surfzeil of fok. Zie ook Low Aspect Ratio.
Hieuwlijn
Lijn waarmee lichte lasten aan boord gebracht worden of waarmee de tros aan de wal getrokken wordt. In het laatste geval spreekt men ook van werplijn.
Hieuwen
(1) Met kracht binnenhalen. (2) Anker-op-gaan, anker lichten.
Hiel
Binnenboords eind van de boegspriet.
Hielingplaat
Stomphoekige metalen plaat als verbinding van kiel en achtersteven.
Hielingsteek
Knoop om twee trossen op elkaar te steken.
HISWA
Nederlandse Vereniging voor Handel en Industrie op het gebied van Scheepsbouw en Watersport. De vereniging heeft onder andere een sectie Jachtmakelaars. Zie ook BMS en VSN. De HISWA organiseert jaarlijks twee beurzen op watersportgebied: de `natte HISWA` in IJmuiden en de `droge HISWA` in Amsterdam.
HJB Cumulant 40
Stalen rondspant zeiljacht met vier tot zes vaste slaapplaatsen. L.O.A. 12,25 m., breedte 3,80 m., zeiloppervlak 87 m².
Hjortspring-boot
Overnaads gebouwde houten boot met ronde bodem, langer dan 13 m. en 1.92 m. breed, van ongeveer 200 v.C., gevonden bij de gelijknamige boerderij op het Deense eiland Als. De tien doften gaven plaats aan twintig roeiers. Dit is de oudste houten boot die in Scandinavië is gevonden.
HMPE
High Modulus Polyethyleenlijn.
HMS
His-Her Majesty`s Ship.
Hollandsche jongens
Uit het voorwoord van De Zeilsport, van H.C.A. van Kampen (Amsterdam, 1923): `Daar gaat dus het boek de wereld in. Moge het mede bijdragen ter bevordering van onze mooie sport, een sport die bij uitstek Hollandsch is en die echte Hollandsche jongens kweekt!` Dhr. van Kampen was jarenlang de redacteur van De Waterkampioen, dat toen nog een weekblad was.
Hollands
Jenever.
Hollandia
Zie Oostindiëvaarders.
Hol
(1) Ongedekte gedeelte van een botter achter de mast. (2) Het ruim. `Stengen en ra`s in het hol schieten`; Ze zo laag mogelijk laten zakken.
Hogging
Opbuigen.
Hoger
Meer naar loef toe.
Hoge wal, hogerwal
De kust of oever waar de wind vandaan komt.
Hog
Boeglastig. De kano ligt van voren (veel) dieper in het water dan van achteren.
Hofmeester
(1) Ober in rijksdienst die de officieren en onderofficieren bedient. (2) Persoon belast met de zorg voor de maaltijden en de bediening van het buffet.
Hoerenjong
Klipperaak met het achterschip van een Hasselteraak, doorgaans uit Zwolle, Zwartsluis, Dedemsvaart of Groningen.
Hoepels
Houten ringen waarmee het grootzeil aan de mast verbonden is.
Hoep
Hoepel van een fuik.
Hoekwantvisserij
Lijnenvisserij. Zie afb. 22.
Hoekwant
Lange lijn waaraan dwarslijntjes met haken (hoeken) zijn bevestigd. Zie afb. 22.
Hoekmeetinstrument
Instrument, zoals een sextant, octant of jacobsstaf, voor het meten van allerlei hoeken. Niet alleen hoeken tussen de horizon en hemellichamen, maar ook hoeken tussen bijvoorbeeld de top van een vuurtoren en de horizon.
Hoekijzer
IJzer waarvan de flenzen loodrecht op elkaar geplaatst zijn.
Hoekerbuis
Platbodemd vaartuig dat met hoekwant vist, ook gebruikt als vrachtschip, met brede boeg en achtersteven, doorgaans met twee masten en hoge kajuit op het achterschip.
Hoeker
Tjalkachtig vissersschip, dat soms als barkentijn werd getuigd. Zo genoemd omdat het met hoekwant viste. Later ook als koopvaardijschip gebruikt. Zie ook Eenmasthoeker, Boston Irish hooker en Galway hooker.
Hoekdek
Vliegdek dat een hoek maakt met de lengteas van het schip.
Hoek
Vishaak.
Hoboko
Elk der schepelingen behorend tot één van de dienstvakken hofmeester, bottelier of kok.
Hobbelen
Vaartuig in slingerende beweging brengen om de vis in leven te houden.
Hobbelschuit
Type vaartuig waarin de Amsterdamse visventers hun vis vervoerden.
Hobie
Open catamaran met banaanvormige, asymmetrische, zwaardloze romp, verhoogde trampoline en een oploop-roersysteem. Ideaal voor brandingzeilen.
HO 249-tafels (
n). Sight Reduction Tables for Air Navigation. Speciaal ontwikkelde tafels om de berekeningen van de Hoogte berekend en het azimut te verkrijgen.
Hr.Ms.
Afkorting van Hare Majesteits. Hr.Ms. Karel Doorman = Hare Majesteits Karel Doorman.
HSS-ferry
High-speed Sea Service ferry. Aluminium catamaran van 124 meter lang en 40 meter breed, die met een snelheid van 45 mijl per uur kan varen. Deze supersnelle veerboot heeft een accommodatie voor 1500 passagiers en een capaciteit voor 50 vrachtauto`s en 100 personenauto`s.
HSM
Hollandse Stoomboot Maatschappij.
Hsin Yu
Chinese stoomboot die op 29 augustus 1916 zonk voor de Chinese kust. Daarbij kwamen meer dan duizend opvarenden om het leven.