Sampan
Open bootje uit de Indische Archipel en de Chinese Zee, ook veel gebruikt als sloep van een jonk.
Samoreus
Ook: keulenaarLang, smal schip met twee masten (grote en bezaansmast) en boegspriet. Voerde naast marszeil en bramzeil een bezaan (gaffelzeil), een kluiffok en stagfok. Had weinig diepgang en was vooral bestemd voor de Rijnvaart en de vaart op de Sambre en de Maas.
Samenstel
Volgens de wet: een sleep, een duwstel of een gekoppeld samenstel.
Sambuk
Tweemaster met platte boeg, afkomstig uit de Rode Zee, ontwikkeld uit het karveel.
Salueren
Gebeurt door middel van de natievlag, door haar één keer neer te halen en neer te houden totdat de ander hetzelfde heeft gedaan, dus de groet heeft beantwoord. Bij de marine salueert een kleiner vaartuig eerst voor het grotere vaartuig. Een oploper salueert de ander. Een varend schip salueert voor een stilliggend schip.
Salpatsers
Slofkousen
Salonboot
Oorspronkelijk deftig ingerichte passagiersboot met een van ramen voorziene opbouw midscheeps, zoals de Prins van Oranje, 90 jaar oud, die tot 1950 Amsterdammers naar Wijk aan Zee of naar de kermis in Zaandam bracht. Tot 1994 lag de boot te verkommeren in de Amsterdamse haven, maar momenteel wordt zij gelukkig gerestaureerd.
Salon
Kapiteinsverblijf.
Salem Express
Veerboot die op 14 december 1991 op de klippen liep bij Safaga, Egypte. 462 opvarenden kwamen daarbij om het leven.
Saint Lawrence Seaway
Een der grootste waterbouwkundige werken ter wereld. Verbindt de Great Lakes, op de grens van de Verenigde Staten en Canada, met de Atlantische Oceaan.
Sailtainer
Vanghuik. Zie Lazyjacks.
Sailhorse
Open wedstrijdzeilboot. L.O.A. 4,71 m., zeiloppervlak 24,70 m², 470 kg. Klasse met beperkte eenheid.
SAIL
Sinds 1975 vijfjaarlijks spektakel te Amsterdam, georganiseerd door de Stichting SAIL Amsterdam, waaraan honderden schepen deelnemen. De grootste trekpleisters zijn de tall ships. De meningen over SAIL zijn nogal verdeeld. De een vindt het een `verloederd bobogebeuren`, een `verzameling tupperware` of `een uit de hand gelopen braderie`, de ander vindt het een geslaagd en fantastisch nautisch evenement. Ik heb het tijdens SAIL`95 op het water prima naar m`n zin gehad, maar naar mijn bescheiden mening moet de organisatie er serieus voor waken dat de commercie geen al te grote greep op het spektakel krijgt. Zie ook Endemol.
Sagres
(1) Zie Zeevaartschool(2) Naam van een snelle Portugese driemastbark.
Sagging
Doorbuigen.
Safety Net
Navigatiewaarschuwingssysteem voor gebieden waarvoor geen Navtex-informatie beschikbaar is. Safety Net werkt via de Inmarsat EGC-terminal.
Sacoleva
Grieks kustvaartuig.
Sabre 362
Polyester rondspant zeiljacht met vier tot zes vaste slaapplaatsen. L.O.A. 10,90 m., breedte 3,65 m., zeiloppervlak 58,70 m².
Sabelen
Een grootzeil `sabelt` als het achterlijk een bocht naar voren vertoont.
SBKB
Stichting Behoud Kamper Botters.
SBD
Scheepsbeveiligingsdienst.
SBZH
Stichting Behoud Zeeuwse Hoogaars.
Schansloper
Soort jas. Baaivanger.
Schanddekker
(1) Potdeksel. (2) Iemand die met een meisje trouwt dat van een ander zwanger is.
Schaloos
Zwaar beschadigd. `Die kotter liep schaloos binnen.`
Schaluppe
Zie Norderneyer Schaluppe.
Schalm
Een ronde of ovale ring. Meerdere schalmen aan elkaar verbonden vormen een ketting.
Schalken
Het vastzetten van de »presenningen rond een luikhoofd met platte ijzeren schalklatten, die met keggen in de schalklippen van het keggenbord worden vastgeslagen. Zie ook Sjorring.
Schalkkeg
Keg
Schakelschiel
Schiel om de haringschakels over te breien.
Schakelgaren
Garen om netten te boeten en waarvan onder andere de haringschakels gebreid worden.
Schakel
(1) Scherp zeiljacht met uitstekende zeileigenschappen. Soort sharpie met v-bodem en ruime kuip. Oorspronkelijk bedoeld om een schakel te vormen tussen de jeugdboten en de Vrijheidsklasse. Voert een torenzeil met fok. L.O.A. 4,71 m., breedte 1,70 m., zeiloppervlak 11,90 m², 112 kg. Veelgebruikte toerboot; nationale wedstrijdklasse. (2) . Metalen beugel met een schroef of pen om verschillende delen met elkaar te verbinden. (3) Haringschakel.
Schaften
Eten. Zie ook Laag water en Voorschaften.
Schaft
(1) Schacht van het anker. (2) Algemene benaming voor spier of steng.
Schadevaring
Het veroorzaken van schade door een varend schip.
Schaarstok
Ook: fissing. Vroeger een plank die iets dikker was dan de andere planken, als versterking of omgrenzing van openingen in het dek. Tegenwoordig een stalen plaat die dezelfde functie heeft.
Schaar
Samenvouwbare steun voor de giek, te gebruiken wanneer het grootzeil gestreken is, of als steun voor de mast, wanneer deze gestreken is.
Schaapskop
(1) Botterfokblok(2) Inwoner van Dordrecht.
Scepter
(1) Een rechtop staande steun, doorgaans van roestvrij staal, stevig bevestigd aan de zijkant van het dek. Door gaten in of ogen aan de scepters lopen de relingdraden, doorgaans van voorpreekstoel tot achterpreekstoel. (2) Ook: boomijzer. Elk van de twee of meer vorken op het boeisel waarin de vaarboom en de pikhaak rusten.
Scapho
Grieks kustvaartuig.
Scanner 391
Polyester rondspant zeiljacht met zes tot acht vaste slaapplaatsen. L.O.A. 11,92 m., breedte 3,60 m., zeiloppervlak 84 m².
Scanner
(1) De voortdurend ronddraaiende antenne van de radar. (2) Apparaat waarmee men onder andere alle kanalen van de marifoon kan ontvangen. Kan zonder vergunning worden aangeschaft. Ik heb een portable Bearcat Uniden, die een uitstekende ontvangst heeft.
Scanmar 40
Degelijk polyester zeiljacht, met veel luxe voorzieningen. L.O.A. 12,25 m., zeiloppervlak 72 m².
Scanmar 35
Snel en degelijk polyester familiezeiljacht, dat ook geschikt is om single-handed te zeilen. L.O.A. 10,90 m., zeiloppervlak 65 m².
Scanmar 33
Solide polyester zeiljacht, dat ook geschikt is om single-handed te zeilen. L.O.A. 10,10 m., zeiloppervlak 49 m².
Scanmar 31a
Snel polyester familiezeiljacht. L.O.A. 9,40 m., zeiloppervlak 43,20 m².
Scafander
(1) Zwemvest, reddingsgordel. (2) Licht soort duikpak.
SDR
Special Drawing Rights. Verhouding gebruikt bij het verrekenen van radiotelefoniegesprekken gevoerd via buitenlandse kuststations, die wordt bepaald door de internationale waarde van de dollar, het pond, de mark, de yen en de gulden. Zie ook AAIC.
Sentlijn
Sent(2).
Sentijn 1133
Polyester rondspant zeiljacht met zeven vaste slaapplaatsen. L.O.A. 11,33 m., breedte 3,76 m., zeiloppervlak 85 m².
Sent
(1) Lijst, gording, tijdelijk op de spanten van een in aanbouw zijnd schip aangebracht om ze op hun plaats te houden en de vorm van het schip te bepalen. (2) Ook: sentlijn. Schuin door de scheepstekening aangebracht snijvlak, waardoor men een rij snijpunten met de spanten krijgt.
Semi-duplex
Radiotelefoniesysteem waarbij het kuststation tegelijkertijd zendt en ontvangt, terwijl het schip afwisselend zendt en ontvangt. Zie ook Duplex en Simplex.
Semafoor
Seintoestel, geplaatst op een hoge stellage aan de zeekust of rivieroever, waaraan naast of onder elkaar bollen, kegels, vlaggen en dergelijke worden gehangen, als signalen voor de scheepvaart met betrekking tot de diepte, stormverwachtingen enzovoort.
SELCAL
Selective Calling. Systeem waarmee schepen selectief kunnen worden aangeroepen. Men moet daarvoor over een SELCAL-ontvanger en een SELCAL-nummer beschikken. Wordt door Scheveningen Radio niet langer gebruikt.
Sekoci
(Schuitje). Indonesische benaming van de bijboot van een grote prauw, voor communicatie met de wal.
Seizing
(1) Touw dat de netten met de reep verbindt. (2) Dun plat touw, dat tijdens het hieuwen van het anker de kabelaring (2) met het ankertouw verbindt. (3) Zeildoekband, dat dient om een zeil bij elkaar te binden.
Seizen
(1) Vastsjorren. (2) Dunne touwen om zware touwen slaan.
Seinvlag, codevlag
Een van de seinvlaggen of -wimpels uit de code van het Internationaal Seinboek. Er zijn 26 lettervlaggen, 10 cijferwimpels, 3 vervangwimpels en 1 onderscheidingswimpel. Ze worden ook gebruikt bij zeilwedstrijden, waar zij een speciale betekenis hebben overeenkomstig het Zeilwedstrijdreglement van de IYRU.
Seinsleutel
Hefboompje aan een telegraaftoestel waarmee de tekens worden gegeven.
Seinschip
Adviesjacht.
Seebuch
Navigatie-handboek uitgegeven door de Hanze, waarin alle vuurtorens, havens en boeien langs de kust van Riga tot Lissabon stonden vermeld.
Sedov
Stalen tall-ship, in 1921 gebouwd door Krupp Germania Werft, Kiel voor F.A. Vinnen & Co. te Bremen. Het schip werd Magdalene Vinnen gedoopt en in 1936 verkocht aan Norddeutscher Lloyd, Bremen en hernoemd tot Kommodore Johnsen, die haar als vracht- en opleidingsschip gebruikte. In 1945 werd het schip overgedragen aan de Sovjet Unie en hernoemd tot Sedov. Sinds 1981 is ze weer in gebruik als opleidingsschip.
Sectorlichten
Dit licht dient om de navigator te waarschuwen voor de gevaren die aan weerszijden van het vaarwater liggen. Afhankelijk van de richting van waaruit men het licht nadert vertoont het een andere kleur, bijvoorbeeld wit in het midden, rood aan bakboord en groen aan stuurboord. Doorgaans mag er slechts in het witte licht worden aangestuurd en niet in één van de gekleurde sectoren. Zie ook Geleidelichten.
Sectorenmast
Gebouwde mast.
Seaward 25
Trailerbaar polyester rondspant zeiljacht met vijf vaste slaapplaatsen. L.O.A. 8,15 m., breedte 2,49 m., zeiloppervlak 24,60 m².
Seawise Giant
Het grootste schip dat ooit is gebouwd. Deze olietanker liep in 1979 van stapel. L.O.A. 458 m., breedte 69 m., 564.739 DWT.
Seakindliness
Zegt men van een schip dat zich bij boos weer soepel houdt, hetgeen niet alleen goed is voor de lading, maar ook voor de bemanning. Bij langdurige stormen wordt er namelijk veel van het uithoudingsvermogen van de opvarenden gevergd.
Seabea
Soort LASH dat twee lichters tegelijk aan boord kan nemen door middel van een lift in het achterschip.
Sea Hawk 34
Royaal polyester zeiljacht, met slaapaccommodatie voor zeven personen. L.O.A. 10,26 m., zeiloppervlak 68 m².
Sea Lord 39
Ruim polyester zeiljacht met voldoende ruimte voor tien opvarenden. L.O.A. 11,73 m., zeiloppervlak 89,80 m².
Sea break
Afremsysteem dat in geval van nood kan worden gebruikt. Werkt doorgaans door middel van flappen.
Sea farming
Maricultuur.
Sea area
Elk van de vier zeegebieden (A1 t-m A4) waarin het GMDSS de wereld heeft ingedeeld.
SF
Uitwateringsmerk voor zoet water (`Summer Fresh`)
Shoulder-of-mutton sail
Driehoekig loggerzeil.
Shoran
Short range navigation. Radionavigatiesysteem met twee antwoordbakens.
Shoot
Een stroomversnelling afvaren.
Shockcord
(1) Elastiek koord dat onder andere deel uitmaakt van het trapezetuig. (2) Stuk elastiek aan het ophaalkoord en de mastvoet, waardoor het ophaalkoord binnen het bereik van de surfer blijft.
Shoal
Ondiepte, zandbank.
Shiver
Het fladderen van de zeilen als je te scherp aan de wind zeilt.
Shippingmaster
Persoon, vaak tevens logementhouder of herbergier, die zich niet geheel belangeloos belastte met het doen aanmonsteren van zeelieden.
Ship`s log
Journaal.
Shipchandler
Handelaar in scheepsbenodigdheden.
Shelterdekschip
Ook: schutdekschip. Vrachtschip met een beschut dek en een zogenaamd tonnage-luikhoofd, dat niet permanent gesloten mag zijn. Wij onderscheiden open en gesloten shelterdekschepen.
Sharpie
Vroeger een snelle zwaardboot, die in verband met de lage vrijboorden zoveel mogelijk rechtop gezeild moest worden, waardoor de bemanningsleden vaak een heel eind buiten boord moesten hangen. Tegenwoordig een alleszins snel en zeewaardig zeiljacht. L.O.A. 10,75 m., zeiloppervlak 46,30 m².
Shark
Britse douanebeambte. Niet gebruiken als aanspreektitel.
Shape
Van een blank een surfboard maken met gebruik van een zaag, een schaaf en schuurpapier.
Shanty
Van het Franse chanter (zingen). Ook: gangspillied. Zeemanslied met refrein, oorspronkelijk gezongen aan de kaapstander, tijdens het hijsen van de zeilen of bij ander eentonig werk. Een voorbeeld:
We varen voor een zeemanspree (karige beloning)
Over de zoute zee
Al gaan er nooit geen vrouwen mee
Over de zoute pekelzee, over de zoute zee
We vreten bonen met azijn
Over de zoute zee
Het spek is voor de kapitein
Over de zoute pekelzee, over de zoute zee.
Sintrale Kommisje Skûtsjesilen
SKS.
Sint Petrus
Het schip waarmee de Deense ontdekkingsreiziger Vitus Jonassen Bering in opdracht van tsaar Peter de Grote een doorvaart tussen Azië en Noord-Amerika trachtte te vinden. Op 20 augustus 1741 bereikte hij de zuidkust van Alaska. Er brak echter scheurbuik aan boord van de Sint Petrus uit, waardoor ook Bering werd geveld. Eind november 1741 leed Bering schipbreuk bij de Commodore-Eilanden en enige tijd later overleed hij, op het tegenwoordige Bering-eiland.
Sint Nicolaas
Ook: Sinterklaas. Redde drie onschuldig ter dood veroordeelde schipbreukelingen en werd patroon van onder andere zeelieden, schippers, Amsterdam en Rusland.
Sint Jacob
Dit schip, met aan boord 24 Nederlandse gezinnen, kwam in juli 1663 in Amerika aan. De kolonisten stichtten een nieuwe nederzetting in de kolonie Nieuw-Nederland, die zij Nieuw-Amsterdam noemden. Op 7 september gaf de nederzetting, die inmiddels 1»00 inwoners had, zich over aan de Engelse oorlogsvloot, waarna de naam werd omgedoopt in New York.
Sint Helena
Eigenlijk: Royal Mail Ship (RMS) Saint Helena, varend voor Curnow Shipping. De laatste echte mailboot die nog in de vaart is. Vaart eens per vier maanden via Ascension en Sint Helena naar Tristan da Cunha, met post, brommers, kamerbreed tapijt en uiteraard ook passagiers. Op Tristan da Cunha is voor een groot schip als de St. Helena geen mogelijkheid om af te meren, dus worden lading en passagiers voor de kust overgeladen in een grote open boot. Een heel avontuur, want de zee gaat er doorgaans knap te keer.
Singlesticker
Elke zeilboot die niet meer dan één mast heeft. in de thuishaven
Single-handed zeilen
Zeilen zonder de hulp van derden. Dat is iets anders dan solozeilen. Wanneer je een paar collega`s meeneemt die nog nooit eerder een zeiljacht hebben gezien, moet je er echt wel van uitgaan dat je single-handed zeilt, maar niet solo.
Single-handed Transatlantic Race
Zeilwedstrijd voor solozeilers die sinds 1960 wordt georganiseerd. De winnaar van de eerste race was Sir Francis Chichester. Zie ook Gypsy Moth IV en OSTAR.
Single-handed Race Around the World
Deze wedstrijd voor solozeilers werd voor het eerst gehouden in 1968 en werd gewonnen door Robin Knox-Johnston. Hij deed er 10 maanden en 3 dagen over om in Falmouth terug te keren. Zie ook Circumnavigatie.
Simulator
Droogtrainer, waarop de belangrijkste handelingen van het plankzeilen kunnen worden geleerd.
Simplexbouw
Bouwwijze voor schepen met een dubbele huid. De planken van beide lagen lopen in een hoek van ongeveer 45° met de kiel, zodat elke plank van de bovenste laag op een naad van de onderste ligt.
Simplex
Radiotelefoniesysteem waarbij de ontvanger wordt uitgeschakeld zodra de zendknop wordt ingedrukt, en omgekeerd. Men kan dus niet gelijktijdig luisteren en praten. Bij dit systeem moet je telkens `over` zeggen alvorens je de zendknop loslaat. Mensen die veel van dit systeem gebruikmaken beginnen soms in het gewone verkeer ook zo te praten. `Een pilsje en een portie bitterballen alstublieft, over.` Zie ook Duplex.